गभर्नेन्स ल्याबको दुईदिने ‘राष्ट्रिय गोष्ठी २०२३’ सफलतापूर्वक सम्पन्न

काठमाडौँ । गभर्नेन्स ल्याबले नेसनल गभर्नेन्स सिम्पोजियम २०२३ सफलतापुर्वक समापन गरेको छ। नेपाल अतिकम विकसित देशबाट विकसित देशमा उक्लिन सफल भएको लगायत अन्य महत्वपूर्ण कोसेढुङ्गाहरू पार गरेको पृष्ठभुमीमा आयोजित यस गोष्ठीले नेपालको सङ्घीय सङ्क्रमणका प्रमुख सरोकारवालाहरूलाई एकसाथ ल्याएको थियो। दायित्व र नेपाल लिडरसिप एकेडेमीको सहकार्यमा आयोजना गरिएको उक्त गोष्ठीमा प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय, राष्ट्रिय योजना आयोग,अर्थ मन्त्रालय,संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय लगायतका प्रमुख सरकारी निकायकोहरुको सहभागिता रहेको थियो।

“समावेशी विकासका लागि नवीन आविष्कारहरू“ थिम राखिएको गोष्ठीमा प्रतिष्ठित व्यक्तित्वहरू र विज्ञहरूबाट राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक समावेशीकरणमा केन्द्रित वैचारिक सत्रहरू प्रस्तुत गरिएका थिए । उनिहरुले नेपालमा समावेशी र सहकार्यमुलक शासनका लागि नया सम्भावनाहरूमा हस्तक्षेप गरिनुपर्नेमा जोड दिएका थिए ।

उद्घाटन सत्रमा गभर्नेन्स ल्याबका अध्यक्ष डा. पुकार मल्लले आफ्नो मन्तव्य दिएर कार्यक्रमको सुरुवात गरेका थिए भने त्रिभुवन विश्वविद्यालयको समाजशास्त्र तथा मानवशास्त्र केन्द्रीय विभागका डा. मुक्तसिंह लामा–तामाङले प्रमुख मन्तव्य राखेका थिए ।

साथै उद्घाटन सत्रमा नेपाल सरकारका मुख्य सचिव डा. बैकुण्ठ अर्याल, नेपाल नगरपालिका संघका अध्यक्ष तथा नीलकण्ठ नगरपालिकाका मेयर  भीमप्रसाद ढुंगाना, टेवा र नागरिक आवाजका संस्थापक एवम महिला अधिकारबादी रीता थापा लगायत वरिश्ठ व्यक्तित्वहरुले समावेशी विकास सम्बन्धि आफ्नो विशेष मन्तव्य राखेका थिए ।

गोष्ठीको पहिलो दिनको पहिलो सत्रमा नीतिगत निर्णयका लागि युवा र सरकारको सहकार्य विषयमा छलफल भएको थियो भने दोश्रो सत्रमा ब्रेकिंग व्यारीयर्स ׃ एडभानसिङ्ग बियोन्ड रेप्रेजेन्टेसन टू डिग्गनिटि एन्ड सेल्फ– डिटरमिनेशन विषयमा छलफल भएको थियो । त्यस्तै गोष्ठीको पहिलो दिनको दोश्रो भाग अन्तर्गत तेश्रो सेसनमा राष्ट्रिय महिला उद्यम विकास नीतिको लागि मुद्धा बनाउनुपर्ने विषयमा छलफल भएको थियो ।

सेसन १׃ कल्टिभेटिङ इनोभेसन ׃ नर्चरिङ्ग योथ गवर्न्मेन्ट कोल्याबरेसन फर एभिडेन्स बेस्ड पोलिसी डिसिजन

उक्त सेसनमा लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयका आर्थिक सल्लाहकार  सुशान्त वैदिकले उद्घाटन मन्तव्य राखेका थिए ।

मोडरेटरः प्रकृति बस्याल, कार्यक्रम संयोजक, सेन्टर फर अन्ट्रप्रन्योरशिप एंड इनोभेसन

प्यानेलिस्ट

•  डा. सोहन शाह, सदस्य, नीति तथा योजना आयोग, मधेश प्रदेश
• डा.किरण रुपाखेती, प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालयका सहसचिव
•  डा. प्रतिभा पाण्डे, संस्थापक र सीईओ, क्याटालिस्ट टेक्नोलोजी प्रा.लि.
•  डा. अमिना सिंह, एड्जसेन्ट फ्याकल्टी, काठमाडौँ विश्वविद्यालय

अध्यक्ष׃ एकनारायण अर्याल, सचिव, प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय
उक्त सेसनमा साझेदारको रुपमा अमेरिकामा नेपाली शिक्षाविद्हरु (Nepali Academics in America) रहेको थियो।

सेसन २׃ ब्रेकिंग ब्यार्रिएर्स ׃ एडभानसिङ्ग बियोन्ड रेप्रेजेन्टेसन टू डिग्गनिटि एन्ड सेल्फ– डिटरमिनेशन

उद्घाटन टिप्पणी׃ जेबी विश्वकर्मा, अध्यक्ष, डिग्निटि ईनिशिएटिभ
मोडरेटरः कैलाश राई, सामाजिक विज्ञान अनुसन्धानकर्ता

प्यानेलिस्ट

•  मोहना अन्सारी, पूर्व सदस्य, राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग, नेपाल
• डा.बालकृष्ण माबुहाङ, सहप्राध्यापक, त्रिभुवन विश्वविद्यालय,जनसंख्या विभाग
• सुधा रेग्मी पन्त सामाजिक समावेशीकरण तथा सामाजिक संरक्षण शाखा संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय

अध्यक्ष׃ सुमनराज अर्याल, सचिव, महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालय

सेसन पार्टनर׃ डिग्निटी इनिसिएटिभ

गभर्नेन्स ल्याबका अध्यक्ष डा. पुकार मल्लले भने, “राष्ट्रिय सुशासन गोष्ठी नेपालको विकास क्षेत्रका विविध आवाजहरूलाई एकै ठाउँमा ल्याउने मञ्च हो । यस्ता गोष्ठीहरूले नीतिनिर्माताहरू, कार्यान्वयनकर्ताहरू र जनताबीचको सम्भाभाव्य खाडललाई कम गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् जसले समावेशी विकासका लागि व्यावहारिक समाधान र मार्गहरू पहिचान गर्न योगदान पुर्याउँछ।”

गोष्ठीमा शिक्षाविद्, विभिन्न कार्यालयका कर्मचारीहरु , संघीय मन्त्रालय, स्थानीय सरकार, विकास संस्था, उद्यमी, समावेशी विकासका लागि सुशासनका आविष्कारहरूबारे बहुमूल्य दृष्टिकोण प्रदान गर्ने थिंक ट्याङ्कका प्रतिनिधिहरूलगायत सम्मानित व्यक्तित्वहरूको सहभागिता रहेको थियो ।

पहिलो दिन सफल भएपछि, गभर्नेन्स ल्याब ( Govlab ), डिग्निटि ईनिशिएटिभ र नेपाल नेतृत्व प्रज्ञा प्रतिष्ठानसँगको सहकार्यमा, राष्ट्रिय सुशासन गोष्ठी २०२३ मा दोस्रो दिनको रोमाञ्चक घटनाक्रमहरू साझा गर्न पाउँदा खुसी छ । अल्पविकसित देशको स्थितिबाट, गोष्ठीले राष्ट्रको सङ्घीय सङ्क्रमणका प्रमुख सरोकारवालाहरूका लागि निर्णायक प्लेटफर्मको रूपमा काम गर्न जारी राखेको छ ।

“समावेशी विकासका लागि आविष्कारहरू” भन्ने विषयलाई लिएर निर्माण गरिएको गोष्ठीको दोस्रो दिन नेपालमा समावेशी विकासका लागि नवीन समाधानहरू पहिचान गर्ने आफ्नो प्रतिबद्धतालाई थप सुदृढ गर्दै आकर्षक सत्रहरूको शृङ्खलाको साथ सुरु भयो ।
एपी वानकी सहसम्पादक सुश्री समा थापाको मार्गदर्शनमा भएको सत्रमा सहिना श्रेष्ठले “ग्रामीण महिला उद्यमीहरूको भिडियो कथा“ प्रस्तुत गरेका थिए ।

नेपाली टाइम्सका अनलाइन सम्पादक. डा. निलम ढुंगाना तिम्सिना एवं नेपाल राष्ट्र बैंकका डेपुटी गभर्नरले वित्तीय ज्ञानको बारेमा आफ्नो मन्तव्य राखेका थिए भने सहसचिव आवा श्रेष्ठ कर्णले सरकारका पहलहरूमा प्रकाश पारेका थिए । त्यस्तै सहसचिव जिबलाल भुसालले औद्योगिक परिप्रेक्ष्यमा आफ्नो धारणा राखेका थिए भने नेपाल महिला उद्यमी महासंघकी अध्यक्ष शोभा ज्ञवालीले तल्लो तहको आवाजको प्रतिनिधित्व गरेका थिए । लुम्बिनी प्रदेशकी प्रमुख सचिव राधिका अर्यालले कुशलतापूर्वक संवादको अध्यक्षता गर्नु भएको थियो भने नेपाल महिला उद्यमी महासंघले सत्र साझेदारको भूमिका निर्वाह गरेको थियो ।

समापन सत्रमा दिनभरिको छलफललाई पूर्व सचिव चन्द्र घिमिरेले सक्षेपिकरण गर्नु भएको थियो भने राष्ट्रिय योजना आयोगका सचिव यम लाल भुसालले रणनीतिक पृष्ठभूमिमा प्रकाश पार्नु भएको थियो ।

सेसन पार्टनर׃ माननीय इन्दिरा राणा मगर ,प्रतिनिधि सभाको, उपसभामुख

दोस्रो दिनका सत्रहरूः

सेसन ४׃ लार्ज स्केल डाटा सङ्कलन र विश्लेषण प्रयोग गर्दै सुशासनका चुनौतीहरू बुझ्ने र नीति निर्माणलाई जानकारी दिने

प्रस्तुतकर्ताहरूः
मेधा जोशी, सिनियर रिसरअर्च मनेजर , इनक्लुजन इकोनोमिक्स नेपाल
चन्द्र भण्डारी, रिसर्च फेलो असिस्टेन्ट, इनक्लुजन इकोनोमिक्स

छलफल गर्नेहरूः
डा भीष्म भुसाल, प्रदेश सचिव, सामाजिक विकास मन्त्रालय, बागमती प्रदेश
त्रिलोचन पोखरेल, वरिष्ठ निर्देशक, नेपाल प्रशासनिक प्रशिक्षण प्रतिष्ठान

अध्यक्ष׃ विनोद प्रकाश सिंह, सचिव, संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय

सेसन पार्टनर׃ इनक्लुजन इकोनोमिक्स नेपाल, गभर्नेन्स ल्याब

सेसन ५׃ समावेशी जलवायु शुशासनका चुनौती र अगाडि बढ्ने बाटो
उद्घाटन टिप्पणी׃ डा. मनोहरा खड्का, कन्ट्री रेप्रेजेन्टेटिभ IWMI

मध्यस्थ׃ सुमित्रा केसी, राष्ट्रिय अनुसन्धानकर्ता, पोलिसी एन्ड वाटर गभर्नेन्स, IWMI

प्यानलहरूः
● कल्पनाकुमारी कटुवाल, मेयर, बराठवा नगरपालिका
● डा. भरतकुमार पोखरेल, अध्यक्ष, ग्रेट इन्टरनेशनल
● प्रा. डा. विष्णुप्रसाद पाण्डे, पानी विज्ञ, सिभिल इन्जिनियरिङ विभाग, इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान

अध्यक्ष׃ डा सिन्धुप्रसाद ढुंगाना, सहसचिव, वन तथा वातावरण मन्त्रालय

सत्र साझेदार׃ अन्तर्राष्ट्रिय जल व्यवस्थापन संस्थान IWMI

सत्र ६׃ रिबिल्डिङ होप ׃ घरेलु रोजगारीमा फर्केका प्रवासीहरूलाई पुनः एकीकरण
मोडरेटर׃ सलिना भट्टराई, सिनियर गभर्नेन्स, अनुसन्धान र साझेदारी संयोजक, गभर्नेन्स ल्याब

प्रस्तुतकर्ताहरू
● जुना माथेमा, अध्यक्ष, स्टार्टअप एण्ड इनोभेसन फोरम, नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ
● सदिक्षा भट्टराई, अनुसन्धान संयोजक, सेन्टर फर स्टडी अफ लेबर एन्ड मोबिलिटी

छलफल गर्नेहरू
● सरोज गुरागाईं, ग्रामीण उद्यम तथा रेमिटेन्स परियोजना (समृद्धि), उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय
●मधुशिका लंसाकारा, टीम लीडर, रिटर्नी प्रवासी कामदारहरूको पुनर्मिलन (रेमी) परियोजना, हेल्भेटास
● मञ्जु गुरुङ, पौरखी नेपाल (TBC) का सह–संस्थापक

अध्यक्ष׃ केवल भण्डारी, सचिव, श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालय
सत्र साझेदार׃ नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ (TBC)

किनोट प्यानल׃ संघीय नेपालमा समावेशी विकासको मार्ग

प्यानलहरूः
●सावित्रादेवी अर्याल, उपमेयर, बुटवल उपमहानगरपालिका
● मनोजकुमार साह, मेयर, जनकपुर उपमहानगरपालिका
●सुशीला शाही, मेयर, लम्की चुना नगरपालिका
●संगीता सुवेदी, उपमेयर, कोहलपुर नगरपालिका (TBC)
● खोमराज कोइराला, सहसचिव, प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय
● कमलप्रसाद भट्टराई, सहसचिव, संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय (TBC)
मध्यस्थ׃
●रुपेश श्रेष्ठ, पत्रकार
सत्र साझेदारहरू׃ अन्तर्राष्ट्रिय विकास उद्यम (आईडीई) र नेपाल अर्बन रेजिलियन्स प्रोग्राम

राष्ट्रिय सुशासन गोष्ठी २०२३ ले “समावेशी विकासका लागि नवीन आविष्कार” भन्ने बिषयमा अध्ययन गर्न शिक्षाविद्, सरकारी निकायहरू र विकासवादी संघसंस्थाहरु सम्मिलित दुई दिने कार्यक्रम सफलतापूर्वक सम्पन्न गरेको छ । गोष्ठीले वैचारिक छलफलको साथ सहयोग र ज्ञान आदान प्रदानको लागि प्ल्याट्फर्म प्रदान गरेको थियो । सम्मानित वक्ता र योगदानकर्ताहरूले समावेशी विकासको जटिलताको छलफल र नौलो समाधानहरू प्रस्ताव गरिएको थियो । यस समृद्ध कार्यक्रममा योगदान पु¥याएकोमा आयोजक साझेदार दैत्य अभियान र नेपाल लिडरसिप एकेडेमी तथा सरकारलाई कृतज्ञता व्यक्त गरिएको छ । गोष्ठीले संवादको मञ्चको रूपमा मात्र नभई नेपालमा समावेशी विकासको मार्गमा योगदान पुर्याउनेछ ।

समापन टिप्पणीहरू
● रामप्रसाद घिमिरे, सचिव, अर्थ मन्त्रालय
● कृष्ण ज्ञवाली, पूर्व सचिव तथा सिनियर गवर्नेन्स एड्भाइजर , दायित्व अभियान
गभर्नेन्स ल्याबका संस्थापक तथा कार्यकारी निर्देशक डा. निशा ओन्टाले धन्यवाद ज्ञापन गर्दै दुई दिने कार्यक्रमको समापन गरीन ।