राष्ट्रिय आईसीटी दिवसको उपलक्ष्यमा नेपालमा डिजिटल गभर्नेन्स र साइबर सुरक्षासम्बन्धि कार्यशाला

काठमाडौं । राष्ट्रिय आईसीटी दिवसको उपलक्ष्यमा सूचना सुरक्षा प्रतिक्रिया टोली नेपाल र सेन्टर फर साइबर सेक्युरिटी रिसर्च एन्ड इनोभेसनले टेक्सास कलेज अफ म्यानेजमेन्ट एन्ड आईटीमा डिजिटल गभर्नेन्स र साइबर सुरक्षा विषयमा महत्वपूर्ण कार्यशाला आयोजना गरेको छ ।

प्रोफेसर सुदन झा, डा. समीर खरेल, डा. शालिग्राम पराजुली र चिरञ्जीवी अधिकारी लगायत सम्मानित वक्ताहरूले नेपालमा ई–गभर्नेन्सको बृद्धि र साइबर सुरक्षा चुनौतीहरूको सामना गर्ने बारे बहुमूल्य अन्तर्दृष्टि साझा गरेका छन् ।

कार्यक्रमको उद्देश्य डिजिटल पूर्वाधार सुधार गर्ने, सार्वजनिक–निजी साझेदारी प्रवर्द्धन गर्ने र नेपालको ई–गभर्नेन्स ढाँचालाई अगाडि बढाउन डिजिटल साक्षरता बढाउने विषयमा छलफल गर्ने थियो । यसले २००० को आईटी नीतिबाट सुरु भएको र २०१९ को डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्कद्वारा विकसित ई–गभर्नेन्सतर्फको नेपालको यात्रालाई प्रकाश पारेको थियो ।

नागरिक एपजस्ता प्रगतिका बाबजुद, कार्यशालाले राजनीतिक अस्थिरता, अपर्याप्त आईसीटी पेशेवरहरू, र अपर्याप्त डिजिटल पूर्वाधार जस्ता निरन्तर चुनौतीहरू उल्लेख गरेको छ । छलफलले सेवा प्रवाह र सुशासनको दक्षता अभिवृद्धि गर्न सुधार समन्वय, लगानी र डिजिटल साक्षरताको आवश्यकतालाई जोड दिएको छ ।
कार्यशालाले नेपालको डिजिटल भविष्यमा निरन्तर विकास र लगानीको महत्त्वलाई जोड दिँदै थप पारदर्शी र समावेशी डिजिटल सरकारका लागि रणनीतिहरूमा सहकार्य गर्न सरोकारवालाहरूका लागि महत्त्वपूर्ण प्लेटफर्मको रूपमा काम गरेको छ ।

प्रोफेसर डा. सुदन झाले नेपालमा डिजिटल गभर्नेन्स र साइबरसेक्युरिटी बारे प्रस्तुति गर्दै पारदर्शिता र दक्षताका लागि डिजिटल गभर्नेन्सको प्रवर्द्धन, तालिमको माध्यमबाट क्षमता अभिवृद्धि र डिजिटल सेवाको जनचेतना अभिवृद्धि जस्ता उद्देश्यहरूलाई जोड दिए ।

डिजिटल गभर्नेन्सको उद्देश्य आईसीटी प्रयोग गरेर सरकारी कार्यहरू र सेवा प्रवाहमा सुधार गर्नु हो, एक कुशल, पारदर्शी, जवाफदेही र समावेशी सरकारलाई बढावा दिनु हो। चुनौतीहरूमा ग्रामीण क्षेत्रहरूमा भरपर्दो इन्टरनेट र बिजुलीको अभाव र डाटा सुरक्षा र गोपनीयतासम्बन्धी सरोकारका साथसाथै केही नागरिकहरूमा टेक्नोलोजीसँग सामान्य असुविधा पनि समावेश छ ।

सरकारी सेवाहरूलाई सुव्यवस्थित गर्न र पारदर्शिता बढाउन, र नागरिक संलग्नताका लागि डिजिटल उपकरणहरू प्रयोग गर्न अनलाइन प्लेटफर्महरू प्रयोग गर्ने अवसरहरू छन् । सुधारका लागि रणनीतिहरूमा अत्यावश्यक सेवाहरूका लागि मोबाइल एपहरू विकास गर्ने, स्थानीय सामुदायिक सञ्जालहरू प्रयोग गर्ने र सरकारी सेवाहरूमा शिक्षाका लागि गेमिफिकेशन लागू गर्ने समावेश छन्। हाइलाइट गरिएका अन्तर्राष्ट्रिय केस स्टडीहरूमा एस्टोनियाको डिजिटल सोसाइटी र रुवान्डाको स्वास्थ्य सेवा वितरणको लागि ड्रोनको अभिनव प्रयोग समावेश छ ।

ईन्फरमेशन सेक्यूरिटी रेस्पोन्स टिम नेपाल (एनपीसर्ट)का संस्थापक अध्यक्ष र क्यान महासंघका महासचिव चिरञ्जीवी अधिकारीले भनेर्, नेपालमा डिजिटल गभर्नेन्सको उद्देश्य आईसीटीमार्फत सार्वजनिक सेवा प्रवाहमा सुधार, पारदर्शिता र दक्षता अभिवृद्धि गर्ने हो। चुनौतिहरूमा राजनीतिक अस्थिरता, सीमित क्ष्ऋत् पूर्वाधार, र दक्ष पेशेवरहरूको अभाव समावेश छ। डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क र नागरिक एप जस्ता प्रयासहरूले महत्त्वपूर्ण प्रगतिहरू प्रतिनिधित्व गर्दछ, तर डिजिटल साक्षरता र पहुँचमा कमीहरू छन् ।’

अधिकारीले भर्खरैको कार्यशालामा डाटाको सुरक्षा र सार्वजनिक विश्वास कायम राख्न साइबर सुरक्षाको महत्वपूर्ण भूमिकालाई प्रकाश पारे । सार्वजनिक–निजी साझेदारी र निरन्तर सुधारमा जोड दिँदै अधिकारीले नेपालको डिजिटल गभर्नेन्सलाई अगाडि बढाउनका लागि राम्रो पूर्वाधार, नीतिगत अपडेट र सरोकारवालाको सहकार्यको लागि आह्वान गरे। थप समावेशी र जवाफदेही ई–शासन प्रणालीलाई बढावा दिन यी चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्नु महत्त्वपूर्ण छ ।

सिएसआरआईका सचिव तथा टेक्सास कलेज अफ म्यानेजमेन्टका आईटी विभागका प्रमुख डा सुमन थपलियाले समापन मन्तव्य राखेका थिए । कार्यक्रमको अध्यक्षता एनपीसर्टका अध्यक्ष चिरञ्जीवी अधिकारीले गरेका थिए ।
उल्लेखनीय उपस्थितहरूमा नेपाल प्राविधिक उद्यमी संघका संस्थापक, एक मिडिया उद्यमी, एक प्रमुख सम्पादक, र एक टेक ब्लगरहरू थिए । कार्यक्रमको मास्टर अफ सेरेमोनीको रुपमा रोहित पाण्डेले सेवा गरेका थिए ।